مهریه در واقع حقوق مالی است که بعد از عقد نکاح به زن تعلق می‌گیرد و مرد موظف به پرداخت آن است. مطالبه مهریه بعد از فوت همسر نیز امکان پذیر است.
مهریه و انواع آن از رایج‌ترین موضوعاتی هستند که در دعاوی خانوادگی مورد بحث قرار می‌گیرند. کسب اطلاعات دقیق و جامع در مورد مهریه و مشاوره حقوقی به شما کمک بسیار زیادی در مطالبه مهریه می‌کند.
شرایط مهریه
مهریه باید دارای شرایط زیر باشد:
طبق ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی مهریه باید دارای ارزش مالی باشد و قابل خرید و فروش باشد. برای مثال هوا و آب دریا را نمی توان مورد خرید و فروش قرار داد.
زن باید بتواند به محض وقوع عقد آن را به ملکیت خود درآورد به عبارت دیگر از نظر شرعی و قانونی قابل انتقال باشد برای مثال، موقوفات و جاده ها و خیابان را نمیتوان مهریه قرار داد.
مال مورد مهریه متعلق به شوهر باشد. (ماده ۱۱۰۰ قانون مدنی)
مهریه باید معلوم باشد یعنی مقدار جنس و وصف و مشخص باشد. (ماده ۱۰۷۹ قانون مدنی)
مهریه باید معقول و قانونی باشد برای مثال، مواد مخدر و یا مشروبات الکلی را نمی توان مهریه قرار داد.
مهریه همچنین باید قابلیت واگذاری به زن را داشته باشد یعنی شوهر بتواند آن را به زن تسلیم کند.
برخلاف عقد موقت، در عقد دائم وجود مهریه از شرایط لازم صحت عقد نبوده و بر همین اساس مهریه به مهر المسمی، مهر المثل و مهر المتعه تقسیم می‌شود. در شرایط پرداخت مهریه هم دو دسته‌بندی وجود دارد که عبارتند از: مهریه عند المطالبه و مهریه عند الاستطاعه.
آیا نوع مهریه تاثیری در وصول آن دارد؟
به طور کلی مهریه به دو نوع عندالمطالبه و عند الاستطاعه تقسیم می‌شود، مطالبه و وصول مهریه عندالمطالبه معمولا راحت‌تر از مهریه عندالاستطاعه است چرا که در مهریه عندالاستطاعه، پرداخت مهریه منوط به داشتن استطاعت مالی شوهر است و زن ابتدا باید توانایی مالی شوهر را برای دادگاه اثبات کند.
مهریه زن به نرخ روز
معمولاً مهریه به صورت سکه و یا وجه نقد تعیین می‌شود. اگر میزان معینی سکه برای مهریه تعیین شده باشد، مطابق قانون باید تعداد دقیق آن به زوجه پرداخت شود اما با توجه به نرخ تورم و کم شدن ارزش پول، میزان مهریه‌ای که در سال‌های پیشین به صورت وجه نقد در نظر گرفته شده به نرخ روز حساب می‌شود.
محاسبه نرخ روز مهریه بر مبنای شاخص کل بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران که از سوی بانک مرکزی منتشر می‌شود، انجام خواهد شد. برای محاسبه این رقم، مبلغ تعیین شده مهریه در عقدنامه در عدد شاخص سال قبل ضرب و در انتها تقسیم بر عدد شاخص سال وقوع عقد می‌شود. درنظر داشته باشید که اگر زوج فوت شده باشد، تاریخ مطالبه مهریه در این فرمول اثری نخواهد داشت.
سقف مهریه چقدر است؟ آیا مهریه سقف دارد؟
طبق ماده ۱۰ قانون مدنی، “قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده‌اند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است” و مهریه نیز قراردادی دوجانبه میان زوجین شناخته شده و قانون به طور خاص به میزان تعیین آن ورود نکرده، اما برای رفع اثرات سوء مهریه‌های غیرمتعارف، سازوکارهایی تعیین شده است.
زمان مالکیت مهریه چه زمانی است؟
یکی از مقرراتی که قانون مدنی پیش‌بینی کرده زمان تملک مهریه است؛ بدین معنی که آیا در زمان عقد نکاح زن صاحب مهر است یا اینکه زن پس از آغاز روابط زناشویی حق تملک بر مهریه می‌یابد. این موضوع به این دلیل مطرح می‌شود که مبحثی از طرف عوام و حتی بعضی از خواص به میان می‌آید بدین مفهوم که تا قبل از این رابطه، فقط نصف مهریه به زن تعلق می‌گیرد. پس رابطه زناشویی و سپس عقد و نکاح مُملک مهر است، در حالی که در قانون مدنی مقرر شده است به محض اینکه عقد نکاح منعقد شد، حقوق و تکالیف زوجه جاری می‌شود و یکی از حقوق زوجه حق او نسبت به مهر است.
در ماده1092 قانون مدنی آمده است که اگر واقعه طلاق قبل از نزدیکی رخ دهد، مهر را نصف می‌کند؛ بنابراین، زن به محض جاری شدن عقد نکاح، صاحب تمام مهر است. پس نکاح مُملک تمام مهر است و بعد از عقد، مطالبه مهر امکان دارد. فقط کافی است که زن زوجیت خود را اثبات کند.
انواع مهریه
- مهرالمسمی
مهریه ای است که هنگام وقوع عقد بنا بر توافق طرفین تعیین می شود. با وجود اینکه در قانون مدنی تعریفی از این نوع مهریه ارائه نشده است، با توجه به فقه و مواد قانون مدنی در مورد مهریه می‌توان گفت مهرالمسمی همان مال مشخصی است که با توافق زوجین در هنگام عقد تعیین می‌شود. البته انتخاب میزان این مهریه را می‌توان به شخص دیگری نیز واگذار کرد و زن به عنوان مفوضه المهر هرآنچه داور انتخاب کرد را به عنوان مهریه بپذیرد.
- مهرالمثل
چنانچه بین زن و مرد عقد نکاح واقع شده باشد و نزدیکی هم رخ داده باشد ولی مهریه هنوز تعیین نشده باشد و یا به دلایلی باطل و یا نامعلوم باشد، مهریه زن توسط دادگاه و براساس وضعیت خاص زن از جمله تحصیلات، سن، شرافت خانوادگی و متناسب با شأن وی تعیین می شود. میزان مهرالمثل توسط کارشناس دادگستری تعیین می‌شود.
- مهرالمتعه
در صورتیکه مهریه هنگام وقوع عقد تعیین نشده باشد و بین زن و مرد نیز نزدیکی واقع نشده باشد زن مستحق دریافت مهرالمتعه می‌باشد.
- مهرالسنه
عبارت است از مهریه زنان و دختران پیامبر که قراردادن آن به عنوان مهریه مستحب است.
تعیین اعضای بدن به عنوان مهریه
در قانون ماده ای به این امر اختصاص داده نشده لیکن از آنجایی که یکی از شرایط مهریه، داشتن ارزش اقتصادی می‌باشد؛ به نحوی که بتوان آن را خرید و فروش کرد.
لذا قرار دادن اعضای بدن شوهر به عنوان مهریه، غیر قانونی است و چنانچه زنی چنین مهریه ای را برای همسر خود قرار دهد قاضی معادل دیه آن را تعیین می کند. مهریه های غیر متعارف از قبیل یک کیلو بال مگس، دست چپ داماد به دلیل اینکه قابل تسلیم به همسر نمی‌باشند قانونی نبوده و ضمانت اجرا ندارند.
کلام آخر
معمولا بیشتر افراد به یک وکیل خوب و مجرب برای رسیدگی به دعاوی خانوادگی احتیاج دارند. به یاد داشته باشید که داشتن بهترین وکیل در مطالبه‌ی حق و حقوق نقش به سزایی دارد.
